W Polsce każdego dnia ktoś dowiaduje się, że ma dług, którego… nigdy nie zaciągnął. W 2025 roku zjawisko kradzieży tożsamości i wyłudzania pożyczek osiągnęło nowy poziom. Co gorsza, ofiary dowiadują się o wszystkim dopiero wtedy, gdy sąd wyda nakaz zapłaty, a komornik rozpocznie egzekucję.
Choć to nie Ty podpisałeś umowę, to prawo działa szybko – i bezlitośnie dla nieuważnych. Ale nie wszystko stracone – przepisy dają możliwość obrony. Trzeba jednak działać sprawnie.
Jak dochodzi do oszustwa?
Dane osobowe można ukraść lub pozyskać z wycieków, portali aukcyjnych, fałszywych sklepów internetowych, a nawet… z Twojego CV. Następnie są wykorzystywane do:
- zawarcia umowy pożyczki online,
- aktywacji usług finansowych (np. kont, leasingów),
- wyłudzeń na „firmę-widmo”.
Co dalej?
- Pożyczkodawca (najczęściej parabank) kieruje sprawę do sądu,
- Sąd wydaje nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (bez rozprawy),
- Jeśli nie zareagujesz – nakaz się uprawomacnia,
- Wierzyciel kieruje sprawę do komornika.
Czy sąd nie sprawdza, kto faktycznie zaciągnął dług?
Nie. Zgodnie z art. 498 Kodeksu postępowania cywilnego, sąd wydaje nakaz zapłaty, jeśli z pozwu wynika roszczenie pieniężne i nie ma wątpliwości co do jego zasadności – bazując wyłącznie na przedstawionych dokumentach (np. umowie, potwierdzeniu przelewu, harmonogramie spłaty).
Nie dochodzi wtedy do przesłuchania stron ani oceny autentyczności podpisu. Nie działa domniemanie winy oszusta – działa domniemanie ważności dokumentu.
Sprzeciw od nakazu zapłaty – kluczowa linia obrony
Jeśli otrzymasz nakaz zapłaty i masz pewność, że nie zaciągałeś zobowiązania:
- Złóż sprzeciw w ciągu 14 dni od doręczenia nakazu (art. 505 § 1 k.p.c.),
- Wskaż, że nie zawierałeś umowy i nie otrzymałeś środków,
- Załącz dokumentację potwierdzającą kradzież danych (np. zawiadomienie z policji),
- Wskaż dowody na to, że nie byłeś stroną umowy (np. brak przelewu środków, inny adres IP, brak logów SMS).
W wyniku skutecznego sprzeciwu nakaz zapłaty traci moc i sprawa przechodzi do zwykłego trybu.
Co jeśli przegapiłem termin?
Jeśli nie odebrałeś przesyłki lub nie mogłeś zareagować w terminie – możesz złożyć:
- wniosek o przywrócenie terminu (art. 168 k.p.c.),
- wraz ze sprzeciwem i uzasadnieniem (np. nieobecność, choroba, brak zawiadomienia o wyroku).
Ważne: trzeba to zrobić niezwłocznie, maksymalnie w ciągu 7 dni od ustania przeszkody.
Czy egzekucję komorniczą można zatrzymać?
Tak – jeśli nakaz zapłaty był podstawą egzekucji, a sprzeciw został wniesiony skutecznie, możesz wnieść o:
- zawieszenie postępowania egzekucyjnego (art. 820¹ §1 k.p.c.),
- umorzenie egzekucji, gdy nakaz zostanie uchylony.
Zabezpiecz się – zastrzeż PESEL
Od 2023 r. w Polsce działa usługa zastrzeżenia numeru PESEL. Po jej aktywowaniu instytucje finansowe nie mogą udzielić pożyczki bez dodatkowej weryfikacji.
Usługę znajdziesz na stronie: https://www.gov.pl/web/gov/zastrzez-swoj-numer-pesel
To najprostszy sposób, by uniemożliwić oszustom działanie na Twoje dane.
Nie daj się oszukać drugi raz – zgłoś się po pomoc, zanim komornik zapuka do Twoich drzwi.
Podstawy prawne:
- Kodeks postępowania cywilnego – art. 498–505 (postępowanie upominawcze), art. 168 (przywrócenie terminu), art. 820¹ (zawieszenie egzekucji),
- Kodeks cywilny – art. 58 § 1 (nieważność czynności prawnej sprzecznej z ustawą),
- Ustawa z 24 września 2010 r. o ewidencji ludności – zastrzeżenie numeru PESEL.
