Ministerstwo Finansów zapowiedziało wprowadzenie nowelizacji ordynacji podatkowej, której celem jest zakończenie praktyk związanych z przedłużaniem przedawnienia zobowiązań podatkowych przez fiskusa. Projekt zmian ma zostać przedstawiony w pierwszym kwartale 2025 roku i ma przynieść ulgę przedsiębiorcom.
Czym jest „przepis grozy”?
Przepisy art. 70 § 6 pkt 1 ordynacji podatkowej umożliwiają przedłużenie pięcioletniego okresu przedawnienia zobowiązań podatkowych poprzez wszczęcie postępowania karno-skarbowego. W praktyce często bywały one nadużywane przez urzędy skarbowe, co skutkowało nieuzasadnionym przedłużaniem kontroli podatkowych.
Instrumentalne stosowanie przepisu
- Kontrolerzy często wszczynali postępowania karno-skarbowe na podstawie błahych powodów, takich jak „podejrzenie przestępstwa księgowego”.
- W rzeczywistości działania te miały na celu jedynie wstrzymanie biegu terminu przedawnienia.
Jak podkreśla „Rzeczpospolita”, przez wiele lat podatnicy obawiali się, że pod koniec roku urzędnicy fiskusa wykorzystają ten przepis, aby przedłużyć okres możliwych roszczeń podatkowych.
Krytyka i reakcja sądów
W 2021 roku Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał orzeczenie, które pozwala sądom badać, czy wszczęcie postępowania karno-skarbowego miało rzeczywisty cel, czy jedynie służyło instrumentalnemu przedłużeniu przedawnienia. Orzeczenie to spowodowało spadek liczby takich przypadków:
- 2020 r.: 1326 przypadków.
- 2022 r.: 409 przypadków.
Zapowiadane zmiany – co planuje resort finansów?
Nowelizacja w 2025 roku
Wiceminister finansów Jarosław Neneman zapowiedział, że projekt nowelizacji zostanie przedstawiony w pierwszym kwartale 2025 roku. Celem zmian jest:
- Wyeliminowanie nadużyć związanych z przedłużaniem przedawnienia.
- Zapewnienie równowagi między interesami podatników a Skarbem Państwa.
Kroki legislacyjne
Projekt trafił do sejmowej komisji, gdzie będzie dalej omawiany. Jak przypomniał poseł Janusz Kowalski z PiS, już w 2020 roku ówczesny rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar zgłosił przepis do Trybunału Konstytucyjnego jako niezgodny z konstytucją.
Dlaczego zmiany są konieczne?
- Ochrona przedsiębiorców
Nadużycia fiskusa powodowały wieloletnie niepewności wśród przedsiębiorców, którzy obawiali się, że ich zobowiązania podatkowe nigdy się nie przedawnią. - Przywrócenie zaufania
Nowelizacja ma na celu przywrócenie zaufania do administracji skarbowej poprzez ograniczenie jej możliwości do instrumentalnego stosowania prawa. - Uniknięcie konfliktów z konstytucją
Przepisy art. 70 § 6 pkt 1 od lat były krytykowane jako sprzeczne z zasadą pewności prawa i równości wobec prawa.
Opinie ekspertów
Eksperci z zakresu prawa podatkowego podkreślają, że zmiana przepisów jest konieczna i spóźniona:
- Grzegorz Maślanko, doradca podatkowy: „Wielu przedsiębiorców przez lata drżało z obawy, że fiskus użyje tego przepisu w ostatniej chwili, aby przedłużyć okres roszczeń. Usunięcie tego mechanizmu przywróci elementarną sprawiedliwość w stosunkach państwo-obywatel.”
- Wojciech Jaciubek, adwokat: „Instrumentalne stosowanie przepisów szkodziło nie tylko przedsiębiorcom, ale również budżetowi państwa, bo generowało dodatkowe koszty prowadzenia przedłużanych postępowań.”
Podsumowanie
Nowelizacja ordynacji podatkowej planowana na 2025 rok może zakończyć nadużycia związane z przedłużaniem przedawnienia zobowiązań podatkowych. Wprowadzenie zmian to krok w stronę bardziej sprawiedliwego systemu podatkowego, który uwzględnia zarówno interesy państwa, jak i prawa przedsiębiorców.