W 2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych odnotował najniższą liczbę zgłoszonych umów o dzieło od czasu powstania rejestru. Jak wynika z danych ZUS, przekazano 1,1 mln formularzy RUD, na których zgłoszono blisko 1,4 mln umów. To spadek o 97,6 tys. formularzy i 235,1 tys. umów w porównaniu do roku 2023.
Spadek liczby umów rok do roku
Porównując do lat poprzednich, tempo spadku liczby zgłoszonych umów o dzieło w 2024 roku jest znacznie wyższe. W stosunku do 2021 roku liczba umów zmniejszyła się o 339,7 tys., a do 2022 roku – o 319,2 tys. Choć październik 2024 r. był miesiącem, w którym złożono najwięcej formularzy RUD (103,8 tys.), najwięcej umów zgłoszono w marcu (125,6 tys.). Najmniej formularzy i umów zarejestrowano w sierpniu.
Kim są zgłaszający i wykonawcy umów?
Z umowami o dzieło zgłosiło się 71,7 tys. podmiotów. Aż 98 proc. stanowią zarejestrowani płatnicy składek w ZUS, natomiast osoby fizyczne niebędące płatnikami składek to jedynie 1,52 proc. zgłaszających. Większość formularzy trafiła do ZUS drogą elektroniczną – 91,71 proc. zostało złożonych przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE).
Mężczyźni stanowili 51,75 proc. wykonawców umów o dzieło. Największą grupę wiekową były osoby w wieku 30–39 lat. Umowy najczęściej zawierano na jeden lub osiem dni.
Najwięcej zgłoszeń dotyczyło działalności z sekcji:
- J: informacja i komunikacja (20,18 proc.),
- M: działalność profesjonalna, naukowa i techniczna (18,10 proc.),
- R: kultura, rozrywka i rekreacja (13,95 proc.),
- P: edukacja (12,34 proc.),
- S: pozostała działalność usługowa (11,07 proc.).
Umowy o dzieło z cudzoziemcami
Wzrosł udział cudzoziemców wśród wykonawców umów o dzieło. W 2024 roku zawarto 66,8 tys. takich umów (4,85 proc. ogółu). Najwięcej z obywatelami:
- Ukrainy (43,38 proc.),
- Białorusi (28,46 proc.),
- Rosji (3,40 proc.),
- Wielkiej Brytanii, Niemiec, Indii, Pakistanu i Włoch.
Choć liczba zgłoszonych umów maleje, to odsetek cudzoziemców rośnie, co świadczy o rosnącej roli zagranicznych wykonawców w polskim rynku pracy.
Reżim prawny ogranicza swobodę zawierania umów
Choć dane mogą być interpretowane jako efekt zmieniającej się sytuacji gospodarczej lub zmniejszonego zapotrzebowania na elastyczne formy zatrudnienia, to jednak trudno pominąć wpływ rygorystycznych przepisów wprowadzonych w ostatnich latach. Forma zatrudnienia, korzystna zarówno dla przedsiębiorców, jak i wykonawców, została objęta reżimem zgłaszania i nadzoru, co zniechęca wielu do jej stosowania.
W świetle powyższych danych warto zadać pytanie: czy nie czas na refleksję i racjonalizację przepisów, które ograniczają swobodę gospodarczą i wypierają z rynku legalne formy zatrudnienia?
